Popski's Private Army

Tijdens een spreekbeurt op de middelbare school zei een klasgenoot, Marc Immink, in het kader van het vaste onderdeel "Eigen mening" (die woorden spreek ik nog altijd op zijn Twents uit) over Soldaat van Oranje dat het een "uniek oorlogsboek" was. Ik heb dat nooit gecontroleerd, maar Erik Hazelhoff Roelfzema is, met alle respect, toch maar een kleine scharrelaar vergeleken met Vladimir Peniakoff, alias Popski. Ik vermoed ook dat Popski's oorlogsboek nog veel unieker is.

Karel van het Reve-liefhebber, waar kent u die naam van? Juist, uit de Geschiedenis van de Russische literatuur. De GRL, zoals we bij de Verzameld Werk-club voor het gemak zeggen. Daar staat hij, op pagina 81, in het stuk over Denis Davydov:

Hij was een groot liefhebber van oorlog, en beoefende ook wel de meest aantrekkelijke vorm ervan: met een kleine groep dapperen achter de linies van een machtige vijand opereren. Zijn verslag doet denken aan dat van zijn latere collega Penjakov, een Brits onderdaan van Russische afkomst, die tijdens de tweede wereldoorlog in Noord-Afrika en Italië achter de Duitse en Italiaanse linies opereerde met een kleine gemotoriseerde strijdkracht, die officieel Popski's Private Army heette.

Ja, en dan vind ik het leuk om in de bibliotheek van Karel van het Reve, waaruit nog steeds boeken te koop zijn bij Aioloz, een stukgelezen exemplaar van Peniakoffs verslag Popski's Private Army aan te treffen. Zou u het, nu ik u aan deze passage heb herinnerd, voor die drie euro hebben laten liggen? Ik denk het niet.

Wie de tweede wereldoorlog associeert met concentratiekampen, onderduik, gebombardeerde steden en de gruwelen van het Oostfront moet even wennen. Wat de jonge Brad Pitt in Thelma en Louise nog voorzichtig uitdrukt - "if done properly, armed robbery doesn't have to be an unpleasant experience" - gold voor Popski en zijn mannen zonder voorbehoud voor een nog veel ernstiger tijdverdrijf: als je je collega's zorgvuldig kiest en je jezelf niet ten doel stelt er levend uit te komen, dan is oorlog fun.

Ik wil mijn posts leesbaar houden, dus zal ik de komende weken proberen in korte stukjes Popski's vele interessante waarnemingen te bespreken.