Scholiere kraakt raadsel vertaalmachine

Om mijn vertalersweblog wijdde ik enkele posts aan het raadsel van de zoektermen als 'vertaalmachine duits nederlands' waarop zo velen de website van mijn vertaalbureau wisten te vinden: Vertaalmachines op de zoekmachine en Vertaalmachine Nederlands-Duits: 10 EUR. Dat raadsel is opgelost. Scholiere Valerie Schulte Nordholt stuurde mij vlak voor Pasen twee e-mails met uitleg, verdiende daarmee 10 euro en gaf mij een mooie aanleiding voor een nieuwe bespiegeling.

De oplossing was simpeler dan ik dacht. Ik wist dat de Vertaalbureau.nl-site goed scoort op zoekreeksen met 'vertaalmachine', omdat ik daar af en toe over had geschreven in nieuwsitems. Wat ik niet wist, was dat dit echt een populaire zoekterm is. Ik dacht dat het een beetje flauw woord was, een grappige manier van zeggen door vertalers die weten dat computervertaling in het Engels machine translation heet. Dat is het trouwens misschien ook allemaal, en het kan de reden zijn waarom we er al binnen een paar weken pagina 1 op Google mee waren - ik ben een van de weinige webredacteuren die het zo vaak gebruikt.

Dat neemt niet weg dat 'vertaalmachine' en combinaties daarmee ontzaglijk veel gegoogled worden. Misschien veel minder dan 'computervertaling', 'vertaalcomputer' etc., maar nog altijd veel meer dan 'vertaalbureau' of zelfs 'vertaling'. (Een verbazingwekkend aantal mensen gebruikt Google als woordenboek door reeksen als 'vertaling Engels [moeilijk woord]' in te typen.)

Nu Valerie. Zij schrijft:

Die zoekterm is zo populair, omdat leerlingen die Duits hebben, en dan een Duitse tekst moeten vertalen, dat gewoon doen via een vertaalmachine. Ook al werkt zo'n vertaalmachine niet zo goed, je kunt meestal wel de zin er nog uit opmaken, daarvoor zocht ik dus ook. En voor andere talen is het hetzelfde, iedereen denkt er makkelijk vanaf te zijn door zo'n tekst door een machine te halen, in plaats van het woordenboek te gebruiken. Bijvoorbeeld als je voor Duits een artikel van internet moet samenvatten, of een tekst moet vertalen omdat je strafwerk hebt. Met zo'n machine gaat het gewoon veel sneller!

Dat er veel zoekers vanuit onderwijsinstellingen kwamen (en op schooluren) had ik al gezien in de Nedstat-cijfers. Maar ik had nog de mogelijkheid van een of andere basiscursus internetgebruik opengehouden. Maar zo simpel is het dus. De grootste verrassing is voor mij wel dat scholieren het woord 'vertaalmachine' blijkbaar heel gewoon vinden.

Dan de kwestie: waarom pikte een week lang niemand die 10 euro op die voor het antwoord klaar lagen? Valeries verklaring is weer heel eenvoudig:

Ik denk trouwens dat de meeste leerlingen te lui zijn om zo'n berichtje te sturen, en gewoon die vertaalmachine willen vinden om hun huiswerk zo snel mogelijk af te krijgen.

Tja... dat is misschien zo. Maar met dit deel van haar antwoord ben ik niet 100% tevreden. Er spelen denk ik meer dingen:

(1) Het gevoel betrapt te zijn. De meeste mensen weten intussen wel dat websurfen géén anonieme bezigheid is. Maar we vinden het prettiger dat te vergeten. Kom je dan op een pagina die zegt: jij bent de zoveelste die hier op dat en dat zoekwoord komt, dan sta je een beetje in je hemd. Snel doorsurfen naar een plaats waar ze niet zo moeilijk doen.

(2) Aanbiedingen om makkelijk geld te verdienen vertrouwen we niet. Overigens zijn we daar wel selectief bij: veel mensen doen aan loterijen mee, terwijl daar meer geld bij verloren dan gewonnen wordt. Misschien gaat er een knopje om als het mogelijk te verdienen bedrag groot genoeg wordt.

(3) Moeite om je eigen voordeel in te zien. Wij zien het dagelijks als vertalers een vertaling niet aannemen omdat die op het eerste gezicht te groot of te moeilijk lijkt. Bedenk hierbij dat je heel vaak verrast wordt, moet improviseren, en er uiteindelijk beter uitkomt dan je had durven hopen. Het komt zelden voor dat je bij het zien van een tentamen meteen denkt: daar ga ik op scoren. Maar toch ga je door, je hebt geen keus. En het resultaat valt eigenlijk heel erg mee. Maar heb je wel de mogelijkheid om je na een verrassing terug te trekken, dan doen de meeste mensen dat - en missen hun voordeel. Even rekenen, even nadenken en ze hadden het op dat moment binnen kunnen halen.

Dat laatste deed Valerie, en het is aardig om in Nedstat (betrapt!) te zien dat ze eerst een kwartiertje door mijn vertaalweblog browste. Toen ze, ik denk terecht, had vastgesteld dat ik geen psychopaat ben, hoefde ze alleen nog maar dat mailtje te schrijven om het geld binnen te halen.

Hoeveel slimmer is Valerie dan de rest? Mij bevalt het dat ze een voordeel zag toen het zich voordeed, maar er vervolgens niet verdwaasd op af rende. Dat lezen van mijn andere posts was een staaltje van due diligence waar velen een voorbeeld aan kunnen nemen.