zaterdag 10 juni 2006

Dochter van zeven schaakt (en cheat)

Dochter van zeven schaakt: krijgt op donderdagmiddag na schooltijd les van schaakmeester Henk Schmitz (die wel erg sterk is, maar ik geloof geen meester; dochter bedoelt met meester de mannelijke vorm van juf). Die heeft ouders aangeraden de schaak-cd-rom Schaak? Mat! te kopen, zodat ze "snel van niveau 0 naar niveau 1" kunnen - Henk laat er geen gras over groeien.

Zo treffen we dochter van zeven nu in plaats van voor Totally Spies achter de computer. Ze vindt het prachtig. En het moet gezegd worden: die cd-rom is ook prachtig. Behoorlijk pittige oefeningen al, dacht ik op een moment, dat belooft wat voor onze bordspelletjes (meester Henk geeft ook huiswerk op: de kinderen hebben instructies meegekregen voor het spelen van weggeefschaak, "pionnen naar de overkant", "hongerige paarden" en dergelijke, waarmee ze bepaalde aspecten van het schaakspel kunnen internaliseren).

Maar bij het eerste spelletje "pionnen naar de overkant" blijken er flinke gaten in haar kennis te zitten. Ze herkent nog erg weinig van wat ze toch uit die oefeningen had moeten leren. Bij de volgende keer over haar schouder kijken zie ik het: ze heeft een paar "cheats" ontdekt en gebruikt die met grote vanzelfsprekendheid.

Het vreemde is dat dochter van zeven goudeerlijk is. Dochter van vijf kun je betrappen terwijl ze met een mond vol chocola op twee op elkaar gezette stoelen voor het voorraadkastje staat, en ze zal ontkennen dat ze chocola in haar mond heeft of op die stoelen is geklommen. Dochter van zeven daarentegen komt ons op zondagochtend wakker maken om op te biechten dat ze zojuist televisie heeft gekeken, hoewel ze dat niet mocht.

Hoe rijmen zich die dingen? Ik denk dat het door de korte- en langetermijndoelstellingen komt. Ze weet best dat het doel van de cd-rom is dat ze leert schaken, maar beseft niet dat ze dat alleen kan doen door het zelf te proberen. Ze zou daar misschien op kunnen komen, maar door het systeem van het geven van prijsjes bij een geslaagde oefening verdwijnt die langetermijndoelstelling naar de achtergrond. En die prijsjes zijn makkelijker te halen door vaak op de hintknop te drukken.

Wil je er een algemenere draai aan geven, dan zou je kunnen zeggen dat de zwakte van de cd-rom 'm zit in het loslaten van het principe van de "uitgestelde beloning". Onderwijsschrijvers als Leo Prick hebben het daar af en toe over: leerlingen wordt tegenwoordig instant behoeftebevrediging aangeboden door ze elke les een goed oplosbare opdracht te geven. Klaar? Pluim! Maar veel belangrijke dingen leer je op die manier nooit, die zijn er te moeilijk of te abstract voor. Het vereist docenten van een bijzonder kaliber om leerlingen te motiveren door te gaan als die behoeftebevrediging er niet elke les bij zit.

Geen opmerkingen: