vrijdag 28 september 2007

Full Metal Jacket

Als Joker de scherpschutster heeft gevonden die net drie van zijn maten heeft uitgeschakeld en Rafterman haar heeft neergeschoten en de andere overgebleven marines er een voor een bijkomen, dan weet ik al dat ze haar niet gaan verkrachten. Ook zullen ze er geen machinegeweer induwen. Ik weet dat niet alleen omdat alleen ik ziek genoeg ben om die dingen te bedenken. Die dingen gebeurden immers in Vietnam, wie wil kan er genoeg over lezen, begin bij My Lai. En deze situatie schreeuwt bij wijze van spreken om seksueel geweld.

Maar op dat punt in de film weet je al dat zoiets niet gaat gebeuren. De jongens, boos, oversexed en afgestompt, twijfelen alleen of ze haar zullen laten creperen of toch maar zullen doodschieten. Dat laatste wordt het, Joker, die het voorstelde, moet het zelf doen en doet het na lang aarzelen. Je ziet verder geen bloed meer.

De film is goed, maar geen meesterwerk, juist door die vreemde braafheid - die me ook wel weer goed uitkomt, want ik heb een grote afkeer van extreme geweldscenes. Meer voorbeelden van braafheid: de duidelijke oorzakelijke verbanden tussen het kleineren door de drill instructor het gedrag van de recruten. Het in kaart brengen van hoe de Amerikaanse militairen over Vietnam en de oorlog denken. De even grote vuren die overal in Hue branden - een vuur wordt groter of kleiner als niemand het onderhoudt. De frisse, aantrekkelijke hoeren.


Veel van de op de IMDB ruim aanwezige Kubrick-fans zeggen dat je Full Metal Jacket meerdere keren moet zien om hem echt te begrijpen. Mijn eerste reactie was: wat een flauwekul, de handeling is duidelijk genoeg en de boodschap ook. Maar bij het lezen van de recensies bedacht ik dat veel recensenten zich oprecht afvragen hoe mensen elkaar kunnen doodmaken. Kubrick is er duidelijk op uit die vraag te beantwoorden. Dat voel je als kijker aan, en als je nog niet klaar bent om het antwoord te accepteren, kijk je nog een keer. Meesterwerken als Apocalypse Now en The Deer Hunter leggen niets uit. Die gaan meteen tot de bodem, met Wagner in de helicopter een dorp van de kaart vegen en verslaafd raken aan Russische roulette omdat je op het verkeerde moment de verkeerde perverseling tegenkwam.

maandag 24 september 2007

Hoewel ik normaliter geen petities teken

Als dit weblog dan toch over films moet gaan, en laat ik eerlijk zijn: ik heb films tot nu toe verreweg het makkelijkste onderwerp om over schrijven gevonden, de politiek volg ik niet, originele gedachten moeten maar net bij je opkomen, boeken lezen duurt te lang, mijn dagelijks leven is saai, mijn werk concurrentiegevoelig en de kinderen - mijn vrouw ziet de pedofielen al aan het hek rammelen als ik schrijf dat ik ze heb, dus ja, voorlopig maar even films - als dit weblog dan toch over films moet gaan, laat ik dan maar meteen een link naar een van mijn nieuwe vrienden, mede-filmbloggers plaatsen.

Rooting for Laughton

Dat zit zo. Vanavond The Night of the Hunter gezien. De film is niet volmaakt. Wie hem domweg raar vindt kan ik geen ongelijk geven. Maar het acteren is geweldig, met als (voor mij) grootste verrassing Robert Mitchum. Ik kende hem alleen van stoere rollen in oorlogs- en cowboyfilms. Nu is hij een doodenge "preacher", met op de vingers van zijn linkerhand H A T E en op de vingers van zijn rechterhand L O V E getatoeëerd. Wat er gebeurt...


Het rare zit 'm trouwens in de cinematografie, die gekunsteld aandoet - expressionistisch, zeggen de kenners. Maar ik heb ondanks dat aan het scherm gekluisterd gezeten. Vandaar mijn steun aan Gloria's actie voor een special edition van de dvd, baat het niet dan schaadt het niet.

zaterdag 22 september 2007

Little Big Man

Dit is een opmerkelijke film. Indianen die soms duidelijk bijgekleurde blanken zijn, maar soms ook echte Indianen. Ze spreken Engels, maar zeggen er steeds bij dat ze Cheyenne spreken, zodat we niet kunnen denken dat de makers niet weten dat Indianen onder elkaar geen Engels spraken. (Sommige kijkers doen dat toch, maar die worden door anderen ernstig en met kennis van zaken terechtgewezen.) Een aardig detail is dat de Indianen, en ook Dustin Hoffman als hij met ze praat, netjes Engels spreken, terwijl de blanken onderling zich van pittige dialecten bedienen.

Over de film worden verschillende dingen gezegd. Allereerst dat hij over een leugenaar gaat. De tagline, "Little Big Man Was Either The Most Neglected Hero In History Or A Liar Of Insane Proportion!" heeft wat dat betreft veel kwaad gedaan. Goed, de verteller is 121. Zulke oude mensen bestaan niet. En het verhaal is historisch niet echt gebeurd. Maar binnen de film klopt het gewoon en is de leugenachtigheid van de verteller alleen maar een thema als het over bepaalde periodes in zijn biografie gaat ("In my gunfighter period, I was a terrible liar.").

Verder dat hij eigenlijk over Vietnam gaat. Ja kijk, dat is wel heel makkelijk. (1) Hij is ten tijde van de Vietnam-oorlog gemaakt en (2) er komen twee slachtpartijen in voor, en die kwamen ook voor in Vietnam. Dat vind ik niet genoeg. Met veel goede wil zou je nog kunnen zeggen: de film is anachronistisch, met jaren-zestigtypes als Hoffmans mannenhatende zus, een Indiaanse homo ("He had become a heemanee for which there ain't no English word.") en een opstandige jongen die alles achterstevoren doet. En als hij zo anachronistisch is, dan moet je de gewelddadige scènes natuurlijk zien als commentaar op de lopende oorlog. Maar dat lijkt me niet de bedoeling van de makers.

Wat de film heel goed doet, is van de Indianen echte mensen maken. Ondanks, of eigenlijk dankzij die anachronismen en de grappen. De vergelijking met Dances With Wolves valt daarom in het voordeel van Little Big Man uit - Dances With Wolves maakt van de Indianen historisch correcte braveriken, waardoor je geen band met ze krijgt. Als je racist bent, in de zin dat je a priori minder rapport hebt met mensen met een andere kleur dan met mensen met je eigen kleur, zal Dances With Wolves daar niets aan veranderen. Dat is wel even anders in Little Big Man.

Leuk is ook de zedenschets van de blanke maatschappij, door er door de ogen van de Indianen naar te kijken. Een mooi detail daarbij is dat de Indianen zich hooghartig "Human Beings" noemen, wel te onderscheiden van blanken - en van negers:

Yes, the "black" white man; I have heard of them. It is said that a "black" white man once became a Human Being. They are a very strange creatures. Not as ugly as the white man true; but they are just as crazy!
Er zijn mensen die vinden dat je Eskimo's Inuit moet noemen. Waarom? Nou, Eskimo is eigenlijk een scheldwoord; Inuit daarentegen betekent "mens". Lange tijd heb ik gedacht dat ik de enige was die zich daar aan ergerde. Wat denken die Inuit wel. Nette mensen accepteren liever een scheldnaam als geuzennaam dan dat ze zichzelf al in hun naam boven anderen stellen. Maar deze film maakte toen ik vijf was (en ik dit nog niet zelf bedacht had) helemaal mijn punt.

Niet goed aan de film zijn de eerder genoemde slachtpartijen. Of beter: niet goed zijn de momenten waarop ze komen. Ze wisselen leuke, ontroerende en zelfs erotische scènes af. Net als het in het echt ging, misschien, maar in een film werkt het niet. De voornaamste emotie die je voelt is afkeer: moest dit nou. Echt onder de indruk raak je er niet van.

Daar komt bij dat de makers ons willen doen geloven dat ten minste een van die gebeurtenissen echt zo heeft plaatsgevonden: die bij de rivier de Washita. Maar dat schijnt een echte veldslag te zijn geweest, waar de Indianen in terugvochten. Daar kan ik dan weer heel slecht tegen. Dustin Hoffman met de Indianen laten meedraaien is acceptabel, de geschiedenis herschrijven niet.

Dappere hip

Ik moet bekennen dat het opnieuw zien van Serpico 25 jaar nadat ik hem voor het eerst zag behoorlijk tegenviel. Jawel, de film maakt een veel authentiekere indruk dan andere politiefilms, door de ongelooflijk gewone locaties en natuurlijk door Al Pacino. Maar hij wordt opgehouden door balletlessen en door relatiegedoe met zijn vriendin - wie is daar nou in geïnteresseerd? - en door het langzaam opbouwen van een dierentuin in zijn appartement. Aan de andere kant: je kunt je verwachtingen bijstellen. Dit is maar gedeeltelijk een politiefilm, het is vooral een portret van de echte Frank Serpico, een rare softie die zomaar iets heel dappers deed. Dat weblog heeft trouwens zijn ontroerende momenten. Zekere Dave reageert op deze post:

On a side note, I've been a Police Officer for over 14 years. Much of my inspiration to become a policeman came from a movie I saw as a young man. It’s truly an honor to be able to communicate with the man that inspired me to become what I am today, even if I do disagree with him on this issue.
Daar kan ik me wat bij voorstellen.