Bradley-effect

Op de altijd leerzame site www.amerika.nl - hij navigeert niet overal even intuïtief, is duidelijk organisch gegroeid en in geen jaren op de schop genomen, maar verdorie, content is king! - schrijft Frans Verhagen over het Bradley-effect, dat bij Obama in New Hampshire misschien wel, misschien niet heeft opgetreden. Het gaat om de afwijking tussen de resultaten die zwarte kandidaten halen in opiniepeilingen in die in de daarop volgende verkiezingen. Het effect is genoemd naar de zwarte Democratische politicus Tom Bradley, burgemeester van Los Angeles van 1973 tot 1993, die toen hij in 1982 gouverneur van Californië probeerde te worden nipt verloor van de blanke Republikein George Deukmejian, hoewel hij in de peilingen ruim voorlag.

De gedachte is - u ziet hem al aankomen - dat sommige blanken die bij een opiniepeiling ondervraagd worden een sociaal wenselijk, "politiek correct" antwoord geven, maar in de beslotenheid van het stemhokje zeggen "Alles goed en wel, maar die negers gaan er straks wel met onze roomblanke dochters vandoor" - en op een blanke kandidaat stemmen.

Ik zou deze theorie bij voorbaat als flauwekul beschouwen, als het vermeende effect niet zo'n aannemelijk aantal procenten bedroeg: een stuk of tien. Dat komt naar mijn gevoel nou net overeen met het aantal mensen dat zulk miezerig gedrag zou kunnen vertonen.

Ook Barry Sussman schrijft in zijn boek over opiniepeilingen uit 1988, getiteld What Americans Really Think: And Why Our Politicians Pay No Attention, dat zwarte kandidaten in opiniepeilingen vaak 9 of 10% meer steun krijgen dan in de eigenlijke verkiezingen. (En hij is daar niet eens negatief over: het vertonen van sociaal wenselijk gedrag in opiniepeilingen is voor hem een teken dat mensen tenminste weten dat racisme fout is.) Ik wil dat op zijn gezag wel aannemen.

Maar: komt dat wisselen van kandidaat doordat een deel van de stemmers zonder meer een afkeer van zwarten heeft (een afkeer die ze niet durven uitspreken tegenover de pollster), of is er misschien tóch iets met de kandidaten aan de hand, zoals ik in een eerder stukje over de huidige primaries betoogde? Is er iets met die kandidaten dat hen, ondanks de welwillendheid van blanke kiezers, uiteindelijk doet stranden?

Ik denk dat er inderdaad iets met die kandidaten aan de hand is. In de gevallen waar het Bradley-effect het grootst zou zijn geweest, hoef ik maar naar de biografieën te kijken om te denken: "Nee, die zou ik niet hoeven." Dat dát zo is, is misschien wel degelijk het gevolg van racisme, maar dan indirect. Het is niet het racisme van de kiezer, maar het racisme waar de kandidaten eerder het slachtoffer van zijn geweest. Het racisme dat sommige zwarten om begrijpelijke redenen afgunstig heeft gemaakt jegens blanken, dat bij hen geleid heeft tot een geldingsdrang die kan overgaan in een vervelend machismo, of dat hen in de armen van rare kerken heeft gedreven, en dat ze van tijd tot tijd de raskaart doet spelen - allemaal dingen die op hun beurt weer tot irritatie bij blanken kunnen leiden.

Van al die dingen is bij Obama niets te zien - al zit hij dan bij een rare kerk. Maar ja, een presidentskandidaat moet toch ergens naar de kerk. Obama's Bradley-effect zal gering zijn.